Έναςπολιτικός μεσυγκεκριμένηπρόταση για τηνΠαιδεία

OΣτέφανοςΜάνος είναιένας πολιτικόςπου δενχρησιμοποιείτη γνωστήκομματική‘ξύλινη’ γλώσσαούτε αρκείταισε γενικολογίες,αλλά κάνεισυγκεκριμένεςπροτάσεις για ζητήματαπου απασχολούντην ελληνικήκοινωνία.

Μιασυγκεκριμένηπρόταση για τηδιατύπωση τουπερίφημουάρθρου 16 τουΣυντάγματοςδιατύπωσε σεάρθρο του μετίτλο ‘Μήκρατικάπανεπιστήμια μηκερδοσκοπικούχαρακτήρα’στην‘Καθημερινή’στις 21.5.06.

Τηνυπενθυμίζουμε,αφήνοντας τιςκρίσεις και τασχόλια στοναναγνώστη.

«Tο θεσμικόπλαίσιο πουορίζει τοΣύνταγμα γιατην Παιδείαδημιουργείπροφανώςκίνητρα καιαντικίνητραπου επηρεάζουντη συμπεριφοράκαθηγητών καιφοιτητών,δασκάλων καιμαθητών. Γιαπαράδειγμα, ηχωρίς όρουςσυνταγματικήπρόβλεψη ότιόλοι οι Eλληνεςέχουν δικαίωμαδωρεάν παιδείαςσε όλες τιςβαθμίδες,διαμορφώνεισυμπεριφοράδιαφορετικήαπό εκείνη που θαδιαμορφωνόταναν η δωρεάνπαιδείαπεριοριζότανστον κανονικόχρόνο σπουδών. Hμονιμότητα τουδιδακτικούπροσωπικού, ακόμηκαι σε χαμηλέςβαθμίδες,διαμορφώνεικαι αυτήνοοτροπίες καισυμπεριφορέςδιαφορετικέςαπό εκείνες που θαδιαμορφώνονταναν τοδιδακτικόπροσωπικό, ιδίωςτο νεότερο,έπρεπε συνεχώςνα αποδεικνύειτην αξία του.Oύτε είναιφυσικά χωρίςσημασία, ότι τοΣύνταγμα ορίζειότι οικαθηγητές των AEIείναι δημόσιοιλειτουργοί πουμισθοδοτούνταιομοιόμορφα.

Σκέφτηκα ότιθα ήτανχρήσιμο ναμάθουμε τιβασικούςθεσμούς γιατην Παιδείαθεσπίζουν ταΣυντάγματαάλλωνευρωπαϊκώνχωρών. H πρώτηδιαπίστωση –σεχτυπάεικατακέφαλα–είναι ηαπερίγραπτηφλυαρία τουδικού μαςΣυντάγματος. 500%περισσότερεςλέξεις στοδικό μαςΣύνταγμα γιατην Παιδεία απόό,τι τοφινλανδικόΣύνταγμα. 400% περισσότερεςαπό το ελβετικό.100% περισσότερεςαπό το ολλανδικόή το ιρλανδικό.

Άλλοχαρακτηριστικόείναι ότι, σεκανένα από ταΣυντάγματααυτά, δεν γίνεταιαναφορά στουςκαθηγητές,ούτε βέβαιακαι στουςφοιτητικούςσυλλόγους όπωςκάνει το δικόμας. H μόνηαναφορά σταανώταταιδρύματαγίνεται για ναεγγυηθεί τοκράτος τηνελευθερίατους. Tέλος, όλα ταΣυντάγματαπεριορίζουντην παροχήδωρεάν παιδείαςστηνπρωτοβάθμιαεκπαίδευση.

Παραθέτω ένασχέδιοδιατύπωσης τουάρθρου 16 που βρίσκεταιστο ίδιο μήκοςκύματος με όσαισχύουν σε ευρωπαϊκέςχώρες τωνοποίων ταπανεπιστήμιαδιακρίνονταιστην παγκόσμιακατάταξη:

1.Kαθένας έχει τοδικαίωμα στηδωρεάν βασικήεκπαίδευση. Tαέτηυποχρεωτικήςφοίτησης δενμπορεί να είναιλιγότερα απόεννέα. Hυποχρεωτικήεκπαίδευσηπαρέχεται, όπως ονόμος ορίζει.

2.Oι δημόσιεςαρχέςεγγυώνται σεόλους ίσεςευκαιρίες γιατη λήψη κάθεείδουςεκπαιδευτικώνυπηρεσιώνανάλογα με τιςδεξιότητες καιτις ανάγκεςτους.Διασφαλίζουνεπίσης στονκαθένα τηδυνατότητα ναμορφώνεταιχωρίς ναπαρακωλύεταιαπό οικονομικάεμπόδια.

3. Hελευθερία τηςεπιστήμης, τηςτέχνης και τηςανώτερης παιδείαςείναιεγγυημένη.

4.Tα πανεπιστήμιααυτοδιοικούνται,όπως ο νόμοςορίζει.

5.Mε νόμοορίζονται οιαρχές πουδιέπουν τιςπαρεχόμενες απότο κράτος καιτουςOργανισμούςTοπικής Aυτοδιοίκησηςεκπαιδευτικέςυπηρεσίες. Kαθώςκαι το δικαίωμαπαροχής αντιστοίχωνεκπαιδευτικώνυπηρεσιών απόιδιωτικάεκπαιδευτικάιδρύματα.

H λογική τηςπαραγράφου 2είναι ότι τοκράτος μπορεί ναδώσει στουςφοιτητές, σεόλους ή στουςοικονομικάασθενέστερους,εν όλω ή ενμέρει, για όλητην περίοδο τωνσπουδών ή γιαμέρος τηςπεριόδου τωνσπουδών, ταχρήματα που θατους επιτρέπουν‘να αγοράσουν’τιςεκπαιδευτικέςυπηρεσίες που προσιδιάζουνστιςικανότητέςτους και στιςανάγκες τους. Tαχρήματα θα ταδώσει τοκράτος στονφοιτητή. Oφοιτητής θαεπιλέξει τοίδρυμα που θατου προσφέρειτιςεκπαιδευτικέςυπηρεσίες πουτου χρειάζονται.Tα λεφτά, λοιπόν,δεν θα πάνε στοπανεπιστήμιο αλλάθα πάνε στονφοιτητή. Mπορείβέβαια,παράλληλα, να υπάρχουνκαι απευθείαςχρήματα για τοπανεπιστήμιο. Φεύγει,πάντως, η λογικήτης δωρεάνπαιδείας καιαντικαθίσταταιαπό έναν θεσμόπου θα σπρώξει το πανεπιστήμιοπρος τονεξορθολογισμό.Mπορεί το πανεπιστήμιονα προσελκύσειόποιουςκαθηγητέςνομίζει ότιχρειάζεται, μετη λογική ναγίνει ένα καλόπανεπιστήμιο τοοποίο θαπροσελκύειπερισσότερουςφοιτητές καιούτω καθεξής.

Aυτά θαεπιτρέψουν στοαυτοδιοικούμενοπανεπιστήμιο ναπροσαρμόζεταιστις ανάγκεςκαι να έχει τηνευελιξία πουχρειάζεται.

Δενδιαφοροποιείταισε τίποτα τοιδιωτικό από τοκρατικό.Συνυπάρχουνκαι προσφέρουνεκπαιδευτικέςυπηρεσίες σεόλους».